Osteoartrit
Osteoartrit nasıl bir hastalıktır?
Osteoartrit ( eklem kireçlenmesi ) en sık görülen eklem hastalığıdır. Eklem kıkırdağının yapısının bozulmasına, aşınmasına, incelmesine ve hatta kaybına neden olur. Ayrıca eklem kıkırdağının altındaki kemik dokusunda da değişiklikler sonucu kemikte büyümeler ve eklem kenarında çıkıntılar gelişir. Sonuçta osteoartrit eklemlerin normal yapısını bozarak, hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olan bir hastalıktır.
Osteoartrit Neden Olur?
İki önemli faktör osteoartrit gelişmesinde önemli rol oynamaktadır.
Osteoartrit Gelişmesini Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?
Yaş: Osteoartrit orta-ileri yaşların hastalığıdır. Kırk yaşından önce görülmesi çok nadirdir. Yaş ilerledikçe hastalık görülme sıklığı atar. Örneğin, yetmiş yaşında ki insanların yaklaşık dörtte üçünde osteoartrit bulguları vardır. Kalıtım: Bazı ailelerde çok saha sık olarak ve daha erken yaşlarda osteoartrit geliştiği bilinmektedir. Özellikle el parmak eklemlerinde şişliğe neden olan ve "nodüllü osteoartrit" diye bilinen türünde katılım katkısı çok belirgindir. Cinsiyet: Diz ve ellerde görülen osteoartrit kadınlarda daha şık görülür. Kalça eklemi osteoartrit ise kadın ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir. Kilo: Fazla kilo ve şişmanlık eklem üzerine binen yükü arttırmaktadır. Özellikle diz osteoartriti olan kimselerde kilo artışı şikayetlerin ortaya çıkmasına veya artmasına neden olabilmektedir. Eklemlerde yapısal bozukluklar: Eklemlerde doğuştan görülen (kalça çıkığı, kalça eklemi ile yuvası arasında uyumsuzluklar vb.) ya da sonradan kaza, travma, hastalık gibi nedenlerle gelişen yapısal bozukluklar, eklemin işleyişini aksatarak osteoartrit gelişme riskini arttırmaktadır. Eklem hastalıkları: Osteoartrit, başka herhangi bir eklem hastalığı olmaksızın görülebileceği gibi, eklemlerde görülen özellikle iltihabı nitelikli hastalıkların eklemde yaptığı yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir (ikincil osteoartrit). Eklemlerin aşırı kullanılması: Mesleki nedenlerle ya da yaşam tarzına bağlı olarak belirli eklemlerin aşırı kullanılması osteoartrit riskini arttırmaktadır.
Osteoartrit Hangi Eklemlerde Görülür?
Osteoartrit en sık diz, kalça, el parmak eklemleri, ayak başparmağı ve omurgada görü¬lür. Diz, osteoartriti özellikle bayanlarda sıktır ve artan kilo (şişmanlık) ile görülme olasılığı artar ve genellikle her iki dizi etkiler. Kalça, osteoartriti erkeklerde de kadınlar kadar sık görülür. Doğumsal kalça eklemi uyumsuzlukları, kalça ekleminin edinsel hastalıkları ve belirli meslekler ( örneğin çiftçilik) kalça osteoartriti için risk faktörleri arasında sayılmaktadır. El parmaklarında, özellikle en uçta bulunan" eklemlerde ve başparmak kökünde görülen osteoartrit, kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şişlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle " nodüllü osteoartrit" olarak bilinmektedir. Genellikle ilk ortaya çıktıklarında ağrılı, kızarık ve şiş olmakla beraber, bir süre sonra kızarıklık ve ağrı geriler ve genellikle el parmak işlevini aksatacak düzeyde şekil ve hareket bozukluğuna neden olmazlar. Ayak başparmağında görülen osteoartrit başparmağın dışarı doğru eğrilmesine ve/veya ha-reketlerinin tamamına yakın kaybına neden olur. İlk ortaya çıktığında, eldeki nodüler gibi ağrı ve şiş ile birlikte kızarıklık da görülebilir ve yanlışlıkla gut hastalığı geliştiği düşünülebilir. Osteoartrit, omurganın en hareketli bölgeleri olan boyun ve belde de görülebilir. Kemik çıkıntılarının sinir kanallarını ya da omurilik boşluğunu daralmasına bağlı olarak şikâyetlere neden olabilir.
Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?
Hastalar en çok osteoartrit gelişen eklemlerin j hareketlerinde kısıtlama be ağrıdan yakınırlar. Kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş görülebilir. Hareket sırasında eklemde çıtırdılar çıtır duyulabilir. Belirtilerin arttığı alevlenme dönemleri olabildiği gibi, uzun süren şikâyetsiz dönemlerde görülebilir. Ağrı genellikle hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde görülürken; yakınmalar din-lenmeyle rahatlar. Uzun süren dinlenme sonrası ya da oturur durumdan harekete geçince, hareketler de kısa süren bir tutukluk olabilir. Bu durum hareket ettikçe dakikalar içerisinde düzelir. Eklem kıkırdağındaki bozukluklar ve aşınma : ilerledikçe, istirahat sırasında da ağrı görülebilir ve hareketler günlük yaşam işlevlerini aksatacak düzeyde kısıtlanabilir. Osteoartrit olan ekleme komşu kaslarda zayıflama ve güçsüzlük dikkati çeker. Kaslarda kramplar da görülebilir.
Osteoartrit Tanısı Nasıl Konur?
Belirli eklemlerde gelişen kemik çıkıntılara bağlı şişler, hareket sırasında kısıtlama ve kaba çıtırtıların ( krepitasyon) hissedilmesi hekimin osteoartrit tanısını koymasında oldukça yararlı bulgulardır. Eklemlerin röntgen filmlerinin çekilmesi de, osteoartrit tanısını koyarken çok yardımcı olur. Bununla beraber, röntgen filmlerinde osteoartrit bulgularının olması mutlaka o eklemde çeşitli yakınmaların olacağı anlamını da taşımaz ya da yakınmaların hangi şiddette olduğunu tahmin ettirmez, Osteoartrit tanısını koyduran bir kan testi yoktur. Fakat bazı kan testleri, özellikle vücutta ciddi bir iltihabı cevabın olmadığını gösteren testler osteoartriti romatizmal hastalıklardan ayırt etmede yardımcı olurlar.
Osteoartrit Nasıl Tedavi Edilir?
Osteoartrit tedavisinin ana amaçlan;
Vücut ağırlığının ideal kiloya inmesi, düzenli egzersizlerle ekleme binen yükün azaltılması ve kas gücünün arttırılması oldukça yararlı olmaktadır. Günlük işlerin ve önerilen egzersizlerin gün içersine dengeli bir şekilde dağıtılması çok önemlidir. Eklem ağrısı için ağrı kesici ve iltihap giderici romatizma ilaçları kullanılmaktadır. Eklem içinde sıvının arttığı alevlenme dönemlerinde, eklem içi enjeksiyonlar derlenebilmek. Eklem içine eklem sıvısına benzer özelliklerde sıvıların verilmesinin ya da ağız yoluyla alınan ve kıkırdak içeriğinde bulunan bazı gıda maddelerini içere ilaçların yararı ise tartışmalıdır. Uygun durumlarda sıcak ve/veya soğuk uygulamaları da ağrı kesici etki sağlamaktadır. Osteoartrit, eklemde ileri derecede tahribat yaparak kişinin günlük ihtiyaçlarını bile yapamaz hale gelmesine neden olduğunda, bu eklemin cerrahi yöntemler kullanılarak bir protez ile değiştirilmesi gerekebilir. Eklem protezleri (yapay eklemler) ağrının ortadan kalkmasını, hem de eklem hareketlerinin belirgin şekilde düzelmesini sağlayabilmektedir.
Fizyobel Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Tıp Merkezi